Δευτέρα 26 Οκτωβρίου 2015 στις 19.00
Συνέλευση Αυτοοργανωμένης Πρωτοβουλίας Αλληλεγγύης στους Πρόσφυγες
Η δράση μας στη Μυτιλήνη και η δική μας ανάγνωση του προσφυγικού
Καθώς η προσφυγική κρίση βαίνει εντεινόμενη, οι ροές στα νησιά, στην Αθήνα και στα σύνορα συνεχίζονται αμείωτες και οι ενέργειες των κρατικών και διεθνών φορέων για την αντιμετώπιση των οξέων προβλημάτων παραμένουν εξοργιστικά υποτυπώδεις και ελλιπείς, η συνέλευση της Αυτοοργανωμένης Πρωτοβουλίας Αλληλεγγύης στους Πρόσφυγες αποφάσισε να επεκτείνει τη δράση της στη Λέσβο, νησί από όπου περνάει σε ευρωπαϊκό έδαφος μεγάλος αριθμός προσφύγων. Πέρα από τις αποστολές ρούχων, καθημερινών αναλώσιμων και τροφίμων στο νησί, από την αρχή του μήνα η Πρωτοβουλία έχτισε δομές στη Σκάλα Συκαμινιάς -αντίστοιχες με αυτές του Πεδίου του Άρεως- οι οποίες πλαισιώθηκαν και λειτουργούν από άτομα της Πρωτοβουλίας σε κυλιόμενη βάση.
Στις 02/10/2015, δέκα μέλη της Πρωτοβουλίας έφτασαν στο νησί με σκοπό να ενισχύσουν τις όποιες δράσεις είχαν αναπτυχθεί στα πλαίσια της πραγματικής υποδοχής των προσφύγων εντός της Ευρώπης. Σε συνεργασία με τη ΜΚΟ «Αγκαλιά», αναλάβαμε το πόστο στη Σκάλα Συκαμινιάς, σ' ένα πλάτωμα σε απόσταση 300 μέτρων από το χωριό. Στις διπλανές παραλίες και στο λιμάνι του χωριού φτάνουν κατά δεκάδες ημερησίως τα φουσκωτά με τους πρόσφυγες. Σ' αυτό το σημείο, θα πρέπει να πούμε ότι η αποστολή στη Μυτιλήνη πραγματοποιήθηκε κατόπιν πρόσκλησης της «Αγκαλιάς», η οποία κάλυψε τα έξοδα διαμονής, διατροφής και μετακίνησης των ατόμων της Πρωτοβουλίας που βρέθηκαν εκεί, αποδεχόμενη εξαρχής και πλήρως τον τρόπο και το πλαίσιο δράσης της Αυτοοργανωμένης Πρωτοβουλίας, χωρίς περαιτέρω εμπλοκή της, πλην της διάθεσης των συγκεντρωμένων ειδών στις αποθήκες της αλλά και των ανθρώπων της που θέλησαν να συνδράμουν.
Με πρόσφατη και εμπεδωμένη την επιχειρησιακή τεχνογνωσία της Πρωτοβουλίας από το Πεδίον του Άρεως και τη Βικτώρια, η δράση μας ήταν ακαριαία. Η πρώτη δομή που στήθηκε ήταν αυτή της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, η οποία παρέχει πρωτοβάθμια φροντίδα πρωτίστως σε βρέφη και παιδιά και κατόπιν σε όποιον ενήλικα αντιμετωπίζει πρόβλημα υγείας. Καθώς, η κατάσταση της υγείας, ψυχικής και σωματικής, των προσφύγων είναι επιβαρυμένη από το ταξίδι και την καταπόνηση της διαδικασίας περάσματος, αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε σταθμό διανομής ρούχων και εστία διανομής φαγητού. Το πρώτο μέλημα σε κάθε υποδοχή βάρκας από την Τουρκία είναι η διανομή στεγνών ρούχων, ώστε να αποφευχθεί η άμεση επιδείνωση της υγείας των ανθρώπων, κατόπιν η εξέταση όσων εκφράζουν κάποιο αίτημα προς το ιατρείο και, τέλος, η παροχή ενός ζεστού γεύματος και τσαγιού. Αυτές οι πάγιες δομές διευρύνθηκαν με άλλες δράσεις, όπως το στήσιμο σκηνών για τη διανυκτέρευση των προσφύγων που δεν μπορούν να κινηθούν άμεσα προς Μυτιλήνη, ο καθαρισμός του καταυλισμού -ενίοτε με τη συμμετοχή των προσφύγων- κατά την αποχώρηση κάποιων προς τους σταθμούς συγκέντρωσης, η πρώτη υποδοχή των φουσκωτών στην παραλία και η ασφαλής αποβίβαση των προσφύγων που δυσκολεύονται, όπως γυναικών με μωρά, ΑΜΕΑ και ηλικιωμένων.
Οι συνθήκες που αντιμετωπίζουμε στη βόρεια Λέσβο είναι χειρότερες ακόμα και από τις αθλιότητα που βιώσαμε στο Πεδίον του Άρεως και στη Βικτώρια. Οι τραυματίες και καταταλαιπωρημένοι πρόσφυγες -ακόμα και από το πέρασμά τους από την Τουρκία στην Ελλάδα-, Σύροι και Αφγανοί κυρίως και κατά δεύτερο λόγο Ιρανοί, Ιρακινοί και Σομαλοί, συναντούν την απόλυτη έλλειψη μέριμνας για ιατρική περίθαλψη, μετακινήσεις εντός του νησιού, τροφή και στέγαση από την πλευρά του κράτους. Οι συνθήκες που αντιμετωπίζουμε μαζί με τους πρόσφυγες είναι δυσβάστακτες. Ο αριθμός τους είναι πολύ μεγάλος και η θεσμική οργάνωση υποδοχής παντελώς ανύπαρκτη. Δεν είναι λίγες οι φορές που χρειάστηκε να διανυκτερεύσουμε στον καταυλισμό των προσφύγων, λίγα μέτρα από τη θάλασσα, καθώς η ροή είναι ασταμάτητη και ενίοτε «συμπίπτει» με την απαγόρευση κυκλοφορίας των λεωφορείων που ναυλώνουν κάποιες ΜΚΟ προς την ενδοχώρα και τα σημεία καταγραφής. Αρκετά συχνά επίσης χρειάστηκε να μεταφέρουμε ασθενείς στο νοσοκομείο με νοικιασμένα αυτοκίνητα αλληλέγγυων. Στο νησί υπάρχουν μόνο δύο ασθενοφόρα, ένα του ΕΚΑΒ και ένα του Κέντρου Υγείας Καλλονής, τα οποία είναι ήδη ανεπαρκή για τους κατοίκους του νησιού.
Το στοίβαγμα των ανθρώπων στις παραλίες και σε σημεία καταυλισμού στο βόρειο τμήμα του νησιού καθιστά τις συνθήκες παραμονής τους ελεεινές. Εξίσου απάνθρωπες είναι οι συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων και στα κέντρα «υποδοχής» της Μόριας και του Καρά Τεπέ, όπου περιμένουν από λίγες μέρες μέχρι εβδομάδες ώσπου να πάρουν την ποθητή ταυτοποίησή τους, για να μπορούν να ταξιδέψουν εντός της ελληνικής επικράτειας. Γύρω από τα κέντρα αυτά υπάρχουν αυτοσχέδιοι καταυλισμοί με μηδενικές υποδομές σίτισης, στέγασης, καθαριότητας, υγειονομικής περίθαλψης.
Βέβαια, το κράτος είναι εσκεμμένα και επιλεκτικά απόν. Όταν επισκέφθηκε τη Λέσβο στις 06/10 ο Πρωθυπουργός της χώρας μαζί με τον Καγκελάριο της Αυστρίας, τα πάντα έλαμπαν και λειτουργούσαν στην εντέλεια, οι δρόμοι και οι καταυλισμοί καθαρίστηκαν, δεν υπήρχαν πρόσφυγες στοιβαγμένοι ή οδοιπόροι στον δρόμο από Μανταμάδο για Μυτιλήνη, πάνω από 7.000 πρόσφυγες έφυγαν με τέσσερα πλοία για Πειραιά και σταμάτησαν να έρχονται βάρκες από την Τουρκία. Αυτό αποδεικνύει και την πολύ καλή συνεργασία των ηγεσιών των δύο χωρών καθώς το τούρκικο λιμενικό περιφρουρούσε τη θάλασσα και εμπόδιζε τη διέλευση των φουσκωτών. Όταν το απόγευμα αποχώρησαν οι «υψηλοί» επισκέπτες, η ιδιότυπη ρουτίνα ξανάρχισε με την υποδοχή της πρώτης βάρκας στη Σκάλα Συκαμινιάς.
Στον χώρο εντός του οποίου οργανώσαμε και λειτουργούμε τις δομές αυτές δραστηριοποιούνται αρκετές ομάδες αλληλέγγυων από ξένες χώρες και ΜΚΟ. Ενώ η συνεργασία με τις ανεξάρτητες ομάδες αλληλεγγύης είναι ως επί το πλείστον αγαστή, αντιμετωπίσαμε συχνά την καχυποψία των ΜΚΟ που στην αρχή αδυνατούσαν να καταλάβουν ποιο είναι το πραγματικό πνεύμα της αλληλεγγύης και τι συνεπάγεται η πολιτική στόχευση της αυτοοργάνωσης. Με το πέρας των ημερών όμως, κάποια μειοψηφία αυτών ακολούθησε τις δικές μας δράσεις και εντάχθηκε στον τρόπο λειτουργίας μας. Άλλες όμως προτίμησαν να συνεχίσουν τον συνήθη τρόπο λειτουργίας τους και να καλύπτουν τις δράσεις τους με τηλεοπτικές κάμερες και φωτογραφικές μηχανές δημοσιογράφων, ακόμα και όταν δεν έχουν παρά μόνο παροδική και μειωμένη ένταση ή αποκλειστική στόχευση την αυτοδιαφήμιση με σκοπό τη συνέχιση της χρηματοδότησής τους. Κάθε τι που προσφέρουν στους πρόσφυγες, από την υποδοχή μέχρι τη μεταφορά των προσφύγων στη Μυτιλήνη, καταγράφεται, ακόμα και με drone πάνω από βάρκες που καταφθάνουν. Δεν ήταν λίγες οι φορές που αισθανθήκαμε ότι αυτό που βλέπουμε είναι δυστοπική ταινία φαντασίας που ολοκληρώνει την πολιτική και υλική εκμετάλλευση των προσφύγων.
Μετά από 20 μέρες δράσης στο νησί και έχοντας έρθει αντιμέτωποι με εικόνες ζωής ή θανάτου, με πλήρη συνείδηση της πολιτικής ορθότητας ή σφάλματος της κάθε πράξης, το μέγεθος, η σοβαρότητα και το συγκλονιστικό όλων αυτών των εικόνων δεν ήταν λίγες οι φορές που υπερέβησαν εμάς τους ίδιους σαν ανθρώπους. Μέσα σ' ένα σκηνικό πολέμου, στην πρώτη γραμμή, οι ισορροπίες ανάμεσα στην αυστηρή πολιτική συνέπεια, την άμεση πράξη που αφορούσε τη διάσωση της ζωής ανθρώπων, τη διαχείριση της έντασης της στιγμής σε προσωπικό επίπεδο αλλά και τη συνεργασία με τους γύρω ανθρώπους που επιχειρούσαν με τον ίδιο σκοπό, αποτέλεσαν ένα δύσκολο αλλά και αυτοκαταργούμενο ζητούμενο. Η δράση τόσο διαφορετικών οργανώσεων και συλλογικοτήτων σ' έναν τόσο μικρό χώρο, σε τόσο έντονες συνθήκες, η αλληλεπίδραση μεταξύ τους, καθώς με τους ντόπιους αλλά κυρίως με τους πρόσφυγες, οι αντιθέσεις των πολιτικών τους στόχων εντός των οποίων το άμεσα ζητούμενο, η διάσωση της ζωής, πραγματώνεται, είναι μια διαδικασία η οποία ακόμα δεν γνωρίζει τα όρια και το τέρμα της.
Από την άλλη πλευρά, οι σχεδόν ανύπαρκτοι κρατικοί και αυτοδιοικητικοί θεσμοί συμπληρώθηκαν από την αρχικά ελλιπή συμμετοχή και μουδιασμένη ή αρνητική στάση -με λίγες αλλά ουσιαστικότατες εξαιρέσεις- της τοπικής κοινωνίας απέναντι στις δράσεις αντιμετώπισης των οξύτατων προβλημάτων που έχει η υποδοχή των ανθρώπων στο ελληνικό έδαφος. Στη συνέχεια όμως, υπήρξαν αρκετά παραδείγματα εμπλοκής της τοπικής κοινωνίας, είτε στη διάσωση, είτε στην πρώτη περίθαλψη των ανθρώπων. Άλλοτε πάλι βρεθήκαμε αντιμέτωποι με την απάθεια και την εχθρότητα κρατικών λειτουργών. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε το κραυγαλέο παράδειγμα της άρνησης διακομιδής με ασθενοφόρο 22χρονου με περιτονίτιδα από υπάλληλο του ΕΚΑΒ Μυτιλήνης -τελικά το ασθενοφόρο εστάλη αφού προστέθηκε και το περιστατικό παιδιού 4 ετών με συγγενή καρδιοπάθεια- και τις συχνές απειλές της τοπικής αυτοδιοίκησης με σκοπό τη διάλυση των δομών μας. Το τοπίο συμπληρώνουν οι συχνές ρατσιστικές συμπεριφορές των εργαζόμενων στα καράβια που μεταφέρουν τους πρόσφυγες στον Πειραιά και η αισχροκέρδεια κάποιων ντόπιων που υπερκοστολογούν αδιανόητα το νερό και το ρεύμα για τη φόρτιση των κινητών καθώς και άλλα αγαθά πρώτης ανάγκης.
Καθώς μεγάλο μέρος της Ευρώπης αποστασιοποιημένα παρακολουθεί το «δράμα των προσφύγων» από τις οθόνες, οι ηγεσίες των κρατών, αντί να απελευθερώσουν τα «περίφημα» κονδύλιά τους για τη δημιουργία συνθηκών πραγματικής υποδοχής και να διευκολύνουν την ελεύθερη μετακίνηση των προσφύγων, σκληραίνουν την καταστολή και ενισχύουν την επιτήρηση. Η ενδυνάμωση της Frontex και το κλείσιμο των εσωτερικών συνόρων της Ε.Ε., η διατήρηση φρακτών, όπως αυτός του Έβρου, και η ανέγερση νέων, όπως αυτών της Ουγγαρίας, και η δημιουργία των σύγχρονων στρατοπέδων συγκέντρωσης στην Ευρώπη οδηγούν καθημερινά σε κατά συρροή πνιγμούς, τραυματισμούς και θανάτους ανθρώπων, αποτελώντας τη μοναδική πολιτική επιλογή της Ε.Ε. για το προσφυγικό ζήτημα. Η ελληνική κυβέρνηση, προσυπογράφοντας τις κεντρικές πολιτικές επιταγές της Ε.Ε., επιλέγει ως λύση την αποστολή δυνάμεων των ΜΑΤ στα νησιά, οι οποίες τρομοκρατούν και βιαιοπραγούν ενάντια στους «τυχερούς» που κατόρθωσαν να μην πνιγούν στα νερά του Αιγαίου και επιβίωσαν των αντιξοοτήτων της παραμονής τους στο νησί.
Ενώ η μεγαλύτερη ροή προσφύγων εντός της Ευρώπης τις τελευταίες πολλές δεκαετίες αντιμετωπίζεται περίπου ως φυσικό φαινόμενο και όχι ως βαθιά πολιτικό, για τις τύχες τους καλούνται να αποφασίσουν οι ηθικοί αυτουργοί του προβλήματος: οι ηγεσίες των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ που προκάλεσαν το χάος στη Μέση Ανατολή και στο Αφγανιστάν εδώ και τουλάχιστον 15 χρόνια, εξυπηρετώντας γεωστρατηγικούς στόχους διαμελισμού κρατών και κατακερματισμού εθνοτήτων, οικονομικούς στόχους άντλησης υδρογονανθράκων και κατασκευής αγωγών μεταφοράς τους και πολιτικούς στόχους ηγεμονίας στον αέναο ανταγωνισμό των κεφαλαίων. Είναι οι ίδιοι εγκληματικοί οργανισμοί που εξόπλισαν και συγκάλυψαν το ISIS, κατακρεούργησαν το Ιράκ και το Αφγανιστάν και διέλυσαν μάλλον οριστικά τη Συρία. Η ελληνική κυβέρνηση συνεισφέρει στη λεηλασία και την καταστροφή με τις νατοϊκές βάσεις της και την αποστολή στρατευμάτων σε «ειρηνευτικές» αποστολές. Η θέση της στη δολοφονική συμμαχία όχι μόνο δεν αμφισβητείται, αλλά εδραιώνεται: την ώρα που ξεκίνησαν νέες σφαγές στη Λωρίδα της Γάζας και στη Δυτική Όχθη, ο ελληνικός στρατός, έχοντας υπογράψει συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με το Ισραήλ, πραγματοποίησε τον προηγούμενο Σεπτέμβριο κοινή άσκηση με τον ισραηλινό στρατό με την ονομασία «White and Blue glory».
Τώρα, οι ηγέτες της Ε.Ε., παρουσιάζοντας τους εαυτούς τους ως πραγματικούς φιλάνθρωπους, ανοιγοκλείνουν τα σύνορα κατά το δοκούν, αναιρούν και επανακυρώνουν ανάλογα με τις περιστάσεις τις «στιβαρές» τους συνθήκες, όπως το «Δουβλίνο ΙΙ» και τη «Σένγκεν», και επισημοποιούν μία ακόμα, αφανή στην αρχή της αλλά πολύ σημαντική, «θετική» συνέπεια των πολέμων που ξεκίνησαν στις χώρες προέλευσης των προσφύγων: τη δημιουργία φθηνών εργατικών χεριών για τη γηράσκουσα Ευρώπη, καλά εξειδικευμένων, όπως αυτών μεγάλου ποσοστού των Σύρων ή ανειδίκευτων όπως αυτών πολλών Αφγανών. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι η ταυτοποίηση των Σύρων στα κέντρα «υποδοχής» γίνεται με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς από αυτή των Αφγανών. Οι Σύροι αντιμετωπίζονται ως πρόσφυγες πολέμου, θύματα της κτηνωδίας του ISIS, αντίθετα οι Αφγανοί ως οικονομικοί μετανάστες: δύσκολα η Δύση θα παραδεχόταν ότι ο πόλεμος του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν προκάλεσε αυτή την τεράστια ανθρωπιστική κρίση.
Το οξύ προσφυγικό πρόβλημα δεν είναι μόνο απότοκο του πολέμου, είναι η συνέχιση του πολέμου με άλλα μέσα. Η Γηραιά Ήπειρος, με ενισχυμένες πλέον τις ρατσιστικές φωνές εντός της, παρακολουθεί αμέτοχη τους ηγέτες της να «αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες επίλυσης του ζητήματος και ανακούφισης των προσφύγων», αν και στην πραγματικότητα αυτό που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας είναι η μονιμοποίηση και η κανονικοποίηση της κατάστασης εξαίρεσης. Αντίθετα, αυτό που οφείλουμε ως κίνημα, εγχώριο και ευρωπαϊκό, είναι να καταδικάσουμε τις πραγματικές αιτίες της ροής προσφύγων στην Ευρώπη, δηλαδή, τις επεκτατικές επεμβάσεις των στρατών του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε., που, με πρόσχημα τις εθνοτικές και θρησκευτικές διαφορές στις περιοχές αυτές, ενίσχυσαν θεοκρατικά καθεστώτα και λεηλάτησαν λαούς. Το άνοιγμα των συνόρων και η διευκόλυνση των προσφύγων μέχρι το τέλος του ταξιδιού τους στη χώρα που επιλέγουν είναι το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε ως αντίμετρο στην καταστροφή που ως κοινωνίες επιτρέψαμε.
Αρνούμαστε εμφατικά να ακολουθήσουμε τη ρατσιστική πρακτική των κρατών της Ε.Ε. με τον διαχωρισμό μεταξύ πολιτικών και οικονομικών προσφύγων και με την υιοθέτηση διαβαθμίσεων στην κατάσταση της προσφυγιάς. Γι' αυτό αντιτιθόμαστε κάθετα στην επικείμενη δημιουργία hotspots (κέντρων απελάσεων), όπου θα γίνεται η διαλογή ανάμεσα στους «χρήσιμους» πρόσφυγες που θα κατευθύνονται προς την Ευρώπη και στους «λαθραίους» που θα επαναπροωθούνται στις χώρες προέλευσης με κίνδυνο τη ζωή τους.
Τα γεγονότα αυτά, όπως τα βιώσαμε, καθώς και η ανάγνωση της πολιτικής συγκυρίας γύρω από το προσφυγικό ζήτημα της εποχής μας, μας ώθησαν στην πολιτική απόφαση συνέχισης και ενίσχυσης των δράσεων της Πρωτοβουλίας με στόχο να μονιμοποιήσουμε και να επεκτείνουμε τις δομές που ήδη χτίσαμε. Καλούμε όλους και όλες να συμμετέχουν στη συνέλευση της Πρωτοβουλίας κάθε Δευτέρα στις 19.00 στη κατάληψη της Δερβενίων 56 και να στελεχώσουν τις δομές μας στην Αθήνα και τη Λέσβο.
Η αλληλεγγύη και η αυτοοργάνωση είναι η μόνη διέξοδος στα προβλήματα των καιρών μας.
Αυτοοργανωμένη Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης στους Πρόσφυγες