Σάββατο 12 Οκτωβρίου 2024 στις 15.00
Ενισχυτική διδασκαλία Ρομά παιδιών: ανοιχτό κάλεσμα πλαισίωσης της πρωτοβουλίας
Σάββατο 12 Οκτώβρη, 15:00, στον ΕΚΧ Σχολείο
Ανοιχτό κάλεσμα για την πλαισίωση της ενισχυτικής διδασκαλίας παιδιών από Ρομά κοινότητες
Μία από τις εκφράσεις του καλπάζοντα αντιτσιγγανισμού στην ελλάδα και της ατιμώρητης αστυνομικής εγκληματικότητας είναι οι τρεις πρόσφατες δολοφονίες νεαρών Ρομά από αστυνομικούς (23/10/2021 Νίκος Σαμπάνης 18 ετών, 05/12/2022 Κώστας Κάλο Φραγκούλης 16 ετών, 11/11/2023 Χρήστος Μιχαλόπουλος 17 ετών). Δεν πρόκειται για «τυχαίους» ή «ατυχείς» φόνους, αλλά συνοψίζουν τον τρόπο διαχείρισης από το ελληνικό κράτος ενός πληθυσμού τον οποίο θεωρεί πλεονάζοντα. Και οι τρεις δολοφονίες έγιναν βίαια, με ευθείες βολές από τα όπλα, με ξεκάθαρη πρόθεση των μπάτσων να σκοτώσουν (και όχι να συλλάβουν ή να ακινητοποιήσουν). Και οι τρεις δολοφόνοι μπάτσοι είναι σήμερα ελεύθεροι.
Ως πρώτη απάντηση στον φονικό αντιτσιγγανισμό των μπάτσων, δημιουργήσαμε μια «πρωτοβουλία για το γκρέμισμα των διαχωρισμών Ρομά και μπαλαμών» και ήρθαμε αρχικά σε επαφή με την κοινότητα των Ρομά στον οικισμό Αγία Σοφία στη Θεσσαλονίκη (τον οικισμό του Κώστα Κάλο Φραγκούλη). Αφού έκλεισε ο πρώτος κύκλος επαφών, άνοιξε ένας νέος, τον Δεκέμβριο του 2023, που μεταξύ άλλων προσφέρει ενισχυτική διδασκαλία σε παιδιά από Ρομά κοινότητες που το επιθυμούν.
Μια φορά τη βδομάδα εδώ και έναν χρόνο, μεταφέρουμε όσα παιδιά μπορούμε και κάνουμε είτε μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας σε όποιο γυμνασιακό μάθημα χρειάζεται, είτε μαθήματα εισαγωγικά. Μέσα από τη διαδικασία αυτή, έχουμε μάθει -και συνεχίζουμε να μαθαίνουμε- πολλά για τις συνθήκες ζωής των Ρομά, για την τεράστια δυσκολία ενός Ρομά παιδιού να έχει καθημερινή πρόσβαση σε βασικά αγαθά όπως η (σχολική ή η οποιαδήποτε) εκπαίδευση, για την καθημερινή εσωτερική και εξωτερική βία, για τον ρατσισμό και τον κοινωνικό αποκλεισμό που αντιμετωπίζουν οι Ρομά από την παιδική τους ηλικία. Μαθαίνουμε συνεχώς για νέες πτυχές του αντιτσιγγανισμού και προσπαθούμε να διαδίδουμε πώς η γκετοποίηση ενισχύει τη βιαιότητα και τον ρατσισμό. Για τα παιδιά που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία μαζί μας, τα εβδομαδιαία μαθήματα (και οι λίγες εκδηλώσεις που οργανώσαμε) αποτελούν τη μόνη διέξοδο από τον διαχωρισμό (πέρα από κάποια μεροκάματα ή πανηγύρια με τις οικογένειές τους). Η διέξοδος αυτή φαίνεται να τα βοηθά να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες προσαρμογής στο σχολείο, τη διαφορετική αντιμετώπιση από συμμαθητές και εκπαιδευτικούς, την αδιαφορία του κοινωνικού τους κύκλου για το δικαίωμα της πρόσβασης στη γνώση και την προσωπική αυτονομία.
Το πιο σημαντικό όμως θα ήταν η διέξοδος αυτή να μπορεί να προσφέρει μια άλλη επιλογή, μια εναλλακτική για ένα Pομά παιδί όταν θα σταματήσει το σχολείο: Στους οικισμούς Pομά, είναι μονόδρομος για τα κορίτσια να μένουν έγκυες στην πρώιμη εφηβεία, για τα αγόρια-οικογενειάρχες να μην ξεφεύγουν από τα πρότυπα συμπεριφοράς του πατέρα. Πολλές φορές ο γάμος μεταξύ παιδιών 12, 13, 14 ετών, αποτελεί μια οικονομική συναλλαγή μεταξύ οικογενειών, που ταυτόχρονα ωφελεί τους προέδρους των οικισμών. Η προδιαγεγραμμένη μοίρα των Pομά, (οικογένεια στην εφηβεία, φτώχεια, κακές συνθήκες διαβίωσης και εργασίας, συστημική υποτίμηση, αυτοϋποτίμηση, μικρότερο προσδόκιμο ζωής και πού και πού βίαιος θάνατος) είναι κάτι που επιβάλλεται από τόσο μικρή ηλικία. Διατηρείται και περνά, από γενιά σε γενιά με τη σύμφωνη γνώμη των μεγαλύτερων.
Η διαιώνιση αυτής της κατάστασης είναι αποτέλεσμα συμφωνιών δύο εξουσιών: Από τη μια, των τοπικών εξουσιών και του κράτους πάνω από την εκάστοτε κοινότητα, που εξασφαλίζει ψήφους, γκετοποίηση, αποδιοπομπαίο τράγο για πολλά κρατικά αφηγήματα που γεννούν ρατσισμό και κανιβαλισμό. Από την άλλη, των εξουσιών μέσα στους οικισμούς, που διατηρούν μια θέση εξουσίας και καλύτερες οικονομικές απολαβές σε βάρος του υπόλοιπου πληθυσμού. Στεκόμαστε απέναντι σε αυτές τις εξουσίες, καθημερινά και με συνέπεια, προσπαθώντας να χτίσουμε προσωπικές σχέσεις εμπιστοσύνης.
Γνωρίζουμε πως για να αντιταχθούμε σε καταστάσεις βίαιης εκμετάλλευσης, το πρώτο βήμα είναι να αντιληφθούμε τους διαχωρισμούς που με επιμέλεια οικοδομούνται και εντείνονται στον καπιταλισμό, που δημιουργούν τα γκέτο και τους «εξ ορισμού εγκληματικούς» και «πλεονάζοντες» πληθυσμούς. Γνωρίζουμε πως για να χτίσουμε αμφίδρομες, ισότιμες σχέσεις και να κάνουμε επιτέλους πραγματικές προσπάθειες για να ζήσουμε μαζί, όπως λέει και το σύνθημα, οφείλουμε να έχουμε ανά πάσα στιγμή στο μυαλό μας την προνομιακή μας θέση σε σχέση με αυτές τις κοινωνικές ομάδες - και την ευθύνη που αυτή γεννά. Επιλέγουμε αυτήν την ήπια αλλά μακροχρόνια και επίμονη διαδικασία κοινών αγώνων και αντίστασης, πρώτον διότι βλέπουμε πλέον τους φτωχούς να μαραζώνουν καθημερινά και τις ζωές τους να είναι αναλώσιμες και δεύτερον, διότι θεωρούμε καθήκον κάθε καταπιεσμένης/ου να συνδεθεί ενεργά με τους πληθυσμούς που δέχονται πρώτοι και εντονότερα τη βαρβαρότητα του σημερινού συστήματος.
Έχουμε παρατηρήσει ότι ο σκεπτικισμός που έχει ακόμη και κόσμος του κοινωνικού κινήματος ως προς τη συμμετοχή σε τέτοιες πρωτοβουλίες, συχνά αφορά το κατά πόσον αυτό που κάνουμε θυμίζει φιλανθρωπία. Ας πούμε δυο λόγια γι' αυτό: Η έμπρακτη αλληλεγγύη αντιτάσσεται στην κενή και προσβλητική φιλανθρωπία (από Μ.Κ.Ο., εκκλησία, φιλανθρωπικά ιδρύματα εφοπλιστών κ.ο.κ.) και δρα μέσα από ένα κοινωνικό παράδειγμα που μπορεί να αναπαράγεται και να σπέρνει παντού λογικές αυτοοργάνωσης, αλληλοβοήθειας και αντίστασης. Έχοντας πάντα υπόψη την ασυμμετρία των σχέσεων, συζητάμε με σεβασμό και από κοινού, προσπαθώντας να βάλουμε συλλογικά τις ανάγκες που προσπαθούμε να καλύψουμε στο πολιτικό τους πλαίσιο. Η λεγόμενη φιλανθρωπία αποτελεί κοινωνικό άλλοθι για τους χρηματοδότες της. Η έμπρακτη αλληλεγγύη από την άλλη, δεν λογοδοτεί σε κανέναν και επιδιώκει πάντοτε την από κοινού κάλυψη των κοινωνικών μας αναγκών. Επιπλέον, δεν μας ενδιαφέρει να μπαλώσουμε κάποιο κρατικό κενό και ούτως ή άλλως βλέπουμε την κατάρρευση ακόμη και της ρητορικής περί κράτους πρόνοιας: Σε συνδυασμό με τις διάφορες μορφές κρατικής βίας είναι ξεκάθαρο πως το κράτος όχι μόνον δεν μεριμνά για την επιβίωση των περιθωριοποιημένων πληθυσμών, αλλά ενθαρρύνει επιθετικά τον περαιτέρω αποκλεισμό, έως και την εξόντωσή τους.
Φυσικά, μέσα σε αυτή τη διαδικασία, συναισθανόμαστε τα όρια της δικής μας δράσης. Στην ενισχυτική διδασκαλία συγκεκριμένα, ερχόμαστε αντιμέτωπες με αυτά τα όρια συνεχώς: Μπορούμε να μεταφέρουμε λίγα μόνο παιδιά, και στην ανάγκη μας για συνέπεια, τα παιδιά είναι κάθε εβδομάδα τα ίδια. Ήδη βρισκόμαστε στην πολύ δύσκολη θέση να αποκλείουμε από την ενισχυτική παιδιά που επιθυμούν και αυτά μια διέξοδο από τις συνθήκες ζωής του διαχωρισμού. Η δημιουργία όμως ενός τέτοιου παραδείγματος αντλεί τη δύναμή του όχι μόνο λόγω αυτών που προσφέρει σε εμάς και τα συγκεκριμένα παιδιά, αλλά και λόγω του συμβολισμού που εμπεριέχει: Μας δείχνει δηλαδή ότι μπορούμε να χτίσουμε συνδέσμους και να ζήσουμε μαζί αν το κάνουμε επίμονα, με συνέπεια και επίγνωση της κοινωνικής μας θέσης. Η δραστηριότητα αυτή πρέπει οπωσδήποτε να διευρυνθεί και μάλιστα άμεσα.
Μέσα από μια σειρά μηνυμάτων αλλά και από το συγκεκριμένο κάλεσμα, ελπίζουμε να διευρύνουμε την πρωτοβουλία αυτή. Να καλύψουμε όσο γίνεται την ανάγκη για επιπλέον άτομα που θα μεταφέρουν τα παιδιά από και προς τις κοινότητες Ρομά, αλλά και θα τα βοηθούν στα μαθήματά τους και θα συζητούν μαζί τους. Να συμβάλλουμε ώστε περισσότερα Ρομά παιδιά να αποκτήσουν πρόσβαση σε πληροφορίες που δεν φτάνουν στους παραμελημένους οικισμούς. Να αναπτύξουν σχέσεις εμπιστοσύνης, με ανθρώπους που δεν θεωρούν τη ζωή τους αναλώσιμη, για να γνωρίζουν τουλάχιστον ότι μέσα σε αυτόν τον βούρκο, μπορούν να υπάρξουν και τέτοιες κινήσεις. Βλέπουμε με θαυμασμό το θάρρος μικρών παιδιών να αντιστέκονται στον κοινωνικό τους περίγυρο, στηρίζοντας την επιλογή τους να μην κάνουν παιδιά στα δώδεκα, να μην αναπαράγουν στερεότυπα για την ομοφυλοφιλία ή τις έμφυλες σχέσεις.
Είναι υποχρέωσή μας ο αγώνας τους να γίνει και δικός μας.
Πρωτοβουλία για το γκρέμισμα των διαχωρισμών Ρομά και μπαλαμών
