Κυριακή 12 Ιουλίου 2020 στις 20.00
Αναιρέσεις 2020
Τα Λιπάσματα Δραπετσώνας είναι ο χώρος στον οποίο γεννήθηκε το βιομηχανικό προλεταριάτο στην Ελλάδα. Στις αρχές του 20ου αιώνα ο Πειραιάς αναδεικνύεται ως το μεγαλύτερο εμπορικό λιμάνι της χώρας, παίρνοντας τα ηνία από την Ερμούπολη της Σύρου. Η νεαρή αστική τάξη της χώρας, αναπτυσσόμενη γοργά, αποφασίζει να ακολουθήσει τη δυτική Ευρώπη στην εφαρμογή των πιο ανεπτυγμένων μεθόδων στη "μεγάλη" βιομηχανία. Σε αυτή την προσπάθεια εκμεταλλεύεται την εμπορική και πληθυσμιακή ανάπτυξη του Πειραιά, καθώς και τις υποδομές που έχουν αρχίσει να φτιάχνονται από τα τέλη του προηγούμενου αιώνα. Η περιοχή δυτικά του λιμανιού από την προβλήτα του βασιλιά Γεωργίου (Κράκαρη) έως τον όρμο της Δραπετσώνας αναδεικνύεται ιδανική. Έτσι το 1909 ιδρύεται η "Ανώνυμος Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων", πιο απλά τα "Λιπάσματα", -όπως έγιναν γνωστά στη συλλογική μνήμη, δίνοντας το όνομά τους όχι μόνο στην περιοχή που λειτουργούσαν αλλά ενίοτε και σε ολόκληρη τη Δραπετσώνα.
Όμως αυτός ο τόπος δεν έπαιξε ρόλο μόνο στη συγκρότηση της εργατικής τάξης, αλλά και του βιομηχανικού κεφαλαίου. Ίσως πολλοί να έχουν ακούσει το όνομα του Μποδοσάκη, του μεταπολεμικού ιδιοκτήτη των Λιπασμάτων, ως σύμβολο ισχύος και πλούτου στη λαϊκή γλώσσα. Λιγότεροι ίσως γνωρίζουν τον Κανελλόπουλο, ιδρυτή των Λιπασμάτων και μιας βιομηχανικής δραστηριότητας στην περιοχή που επεκτεινόταν στο γυαλί, τον γύψο, το τσιμέντο και άλλα βιομηχανικά προϊόντα. Αυτή επεκτάθηκε ακόμα περισσότερο μέσω της γνωστής βιομηχανίας τσιμέντων ΤΙΤΑΝ που δημιούργησε, μαζί με ένα άλλο μέλος του "κύκλου της Ζυρίχης", την ομάδα ελλήνων βιομήχανων που σπούδασαν στην Ευρώπη και εντέλει αποτέλεσαν τον πυρήνα του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων (ΣΕΒ). Αυτή η ομάδα αποτέλεσε και στήριγμα της μεταξικής δικτατορίας με τον γιο του Κανελλόπουλου και διευθυντή της εταιρείας Λιπασμάτων να διατελεί παράλληλα κυβερνητικός επίτροπος της ΕΟΝ (μεταξικής νεολαίας).
Από την δική τους πλευρά οι εργάτες και εργάτριες των Λιπασμάτων έδειξαν πως είναι υπολογίσιμος αντίπαλος. Με την οργάνωση των αγώνων τους κατάφεραν να αναμετρηθούν για δεκαετίες με τις συμμαχίες των βιομηχάνων, τη δικτατορία του Μεταξά, τη ναζιστική Κατοχή αλλά και το μετεμφυλιακό κράτος που ήθελε να σβήσει αυτήν την χρυσή ιστορία αγώνων και θυσίας.
Αυτή η θυσία δεν περιοριζόταν μόνο στις ηρωικές μάχες που έδωσαν οι κάτοικοι της περιοχής κατά τη διάρκεια της Κατοχής αλλά ήταν μέρος της ζωής των εργατών και εργατριών από την πρώτη μέρα λειτουργίας των Λιπασμάτων. Από την πύρινη κόλαση του γυαλάδικου με τα εργατικά δυστυχήματα να είναι μέρος της δουλειάς, στα οξέα που διέρρεαν από τα φουγάρα της βιομηχανίας χημικών και στη στάχτη των τσιμεντάδικων που μαύριζε τον αέρα της περιοχής, τα Λιπάσματα δεν είχαν τίποτα να "ζηλέψουν" από τη βιομηχανική Αγγλία του Ντίκενς. Μέχρι σήμερα χιλιάδες τόνοι αποβλήτων από τα λιπάσματα που απορρίφθηκαν σε πλαγιά του όρους Αιγάλεω στο Σχιστό αποτελούν κίνδυνο λόγω της ποσότητας ραδιενέργειας που εκλύουν.
Από τα μέσα της δεκαετίας του '20 τα Λιπάσματα βρίσκονται στο απόγειο της λειτουργίας τους. Σχεδόν 200 φουγάρα υψώνονται στην περιοχή, ενώ ο αριθμός των εργατών και εργατριών φτάνει τις 4.000. Για όσους/ες θεωρούνται κρίσιμοι/ες στην λειτουργία των εργοστασίων χτίζονται οι πρώτες εργατικές κατοικίες δίπλα στα εργοστάσια, ώστε να να βρίσκονται υπό απόλυτο έλεγχο. Οι περισσότεροι όμως, πρόσφυγες από την Μικρά Ασία κυρίως, συγκεντρώνονται σε παραπήγματα γύρω από τον χώρο των Λιπασμάτων, διαμορφώνοντας μια καινούργια πολιτεία. Εδώ γεννήθηκε η αλληλεγγύη μεταξύ των εργαζομένων· όταν δεν είχαν κανένα άλλο στήριγμα απέναντι στις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας. Ήταν μια καθημερινότητα που ο γείτονας ή η συνάδελφος ήταν η μόνη δύναμη που μπορούσε να τη βελτιώσει. Άνθρωποι που έμαθαν να αντιμετωπίζουν τη ζωή σαν μάχη αλλά και να την εμπιστεύονται στο διπλανό τους ,δεν είναι τυχαίο που βρέθηκαν μαζικά στις πρώτες γραμμές της ΕΑΜικής αντίστασης. Με το όραμα της διπλής λευτεριάς από ξένους και ντόπιους δυνάστες πολέμησαν για να σώσουν τα εργοστάσια και τα λιμάνια, για τα οποία μόχθησαν όλη τους τη ζωή, από την καταστροφική μανία των ναζί, την ώρα που ο λαός στην Αθήνα γιόρταζε την απελευθέρωση. Έδωσαν τη "μάχη της παράγκας" για την προστασία όχι μόνο των σπιτιών τους και της ιστορικής μνήμης της Αντίστασης, αλλά και ενός τρόπου ζωής που μέσα στις δυσκολίες τον έχτισαν μέρα τη μέρα και ήταν δικός τους: αυτός που γεννούσε τη δύναμη για αντίσταση.
Σήμερα στις συνθήκες που γέννησε η κρίση και η αντεργατική επίθεση, με τη μαζική ανεργία που ενδημεί στη Δραπετσώνα, το Πέραμα, το Κερατσίνι και τις άλλες γειτονιές του Πειραιά, κάποιοι βλέπουν τα δικά τους "Λιπάσματα", τις συνθήκες δηλαδή που θα τους δώσουν την ευκαιρία να απομυζήσουν με κάθε τρόπο τους εργαζόμενους, επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο το περιβάλλον και την υγεία των κατοίκων του Πειραιά.
Οι Αναιρέσεις θα βρεθούν στα Λιπάσματα την Κυριακή 12 Ιουλίου, έναν χώρο που αποτέλεσε για δεκαετίες επίδικο των τοπικών αγώνων για τους ελευθέρους χώρους. Θα προσπαθήσουν να ψηλαφίσουν την ιστορία των εργατικών αντιστάσεων για τη γειτονιά και το περιβάλλον, παρακολουθώντας παράλληλα αυτές που γεννιούνται. Ενάντια στην υποταγή των ζωών μας στο κέρδος, για το δικαίωμα στην εργασία και για μια πόλη στην υπηρεσία των δικών μας αναγκών.
20.00 Εκδήλωση -Συζήτηση: Από τις γειτονιές του λαού, στα Μaster Plan του κεφαλαίου. Ο δημόσιος χώρος στην υπηρεσία του κέρδους, απειλή για το περιβάλλον και την υγεία.
21.30 Ρεμπέτικο γλέντι με την Ανοιχτή Κομπανία της Καστέλλας
Μαίρη Δεναξά, τραγούδι
Νεφέλη Ζυγουράκη, μπαγλαμάς
Δημήτρης Μέντης,κιθάρα-τραγούδι
Σάκης Νικολετόπουλος, μπουζούκι-τραγούδι
Στέλιος Παπαδόπουλος, μπουζούκι-τραγούδι