Τρίτη 26 Μαρτίου 2019 στις 21.00
Εισήγηση 12η: “Μηχανήματα και μεγάλη βιομηχανία 2ο μέρος"
«Υπάρχουν δύο τάσεις που διαρκώς διασταυρώνονται: πρώτα, η τάση να χρησιμοποιείται όσο το δυνατόν λιγότερη εργασία για να παραχθεί η ίδια ή μεγαλύτερη ποσότητα εμπορευμάτων, το ίδιο ή μεγαλύτερο καθαρό προϊόν, η ίδια ή μεγαλύτερη υπεραξία, το ίδιο καθαρό εισόδημα. Δεύτερον, η τάση να χρησιμοποιείται όσο το δυνατόν μεγαλύτερος αριθμός εργατών (αν κι ο αριθμός αυτός πρέπει να είναι όσο το δυνατόν μικρότερος σε σχέση με την ποσότητα των εμπορευμάτων που παράγουν), επειδή, μαζί με την μάζα της χρησιμοποιούμενης εργασίας -με δοσμένη την κλίμακα της παραγωγικής δύναμης- αυξάνει η μάζα της υπεραξίας και του πρόσθετου προϊόντος. Η μια τάση πετάει τους εργάτες στον δρόμο και κάνει υπεράριθμο τον πληθυσμό, η άλλη τους ξαναπορροφά κι αυξάνει απόλυτα την μισθωτή δουλεία έτσι ώστε να αιωρείται πάντα στην μοίρα του ο εργάτης, χωρίς όμως ν' απαλλάσσεται απ' αυτή. Γι' αυτό ο εργάτης θεωρεί, κι αυτό με το δίκιο του, εχθρική γι' αυτόν την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων της δικής του εργασίας. Απ' την άλλη μεριά, ο καπιταλιστής τον μεταχειρίζεται διαρκώς σαν ένα στοιχείο που πρέπει ν' απομακρυνθει απ' την παραγωγή. Αυτές είναι οι αντιφάσεις με τις οποίες ασχολείται ο Ρικάρντο. Αυτό που ο Ρικάρντο ξεχνά να τονίσει είναι η σταθερή αύξηση των μεσαίων τάξεων, οι οποίες βρίσκονται στην μέση ανάμεσα στους εργάτες απ' την μια πλευρά, και στον καπιταλιστή και τον λόρδο γαιοκτήμονα απ' την άλλη πλευρά, και οι οποίες σε διαρκώς μεγαλύτερη έκταση τρέφονται άμεσα απ' το εισόδημα, κάθονται σαν ένα βάρος πάνω στην εργαζόμενη βάση της κοινωνίας και αυξάνουν την κοινωνική ασφάλεια και τη δύναμη των πιο πλούσιων δέκα χιλιάδων οικογενειών. Τη διαιώνιση της μισθωτής δουλείας με τη χρησιμοποίηση των μηχανών οι αστοί την παρουσιάζουν σαν "συνηγορία" υπέρ των μηχανών» (Καρλ Μαρξ, Θεωρίες για την Υπεραξία, μέρος δεύτερο, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 1982, σελ. 667-668).